Laten we eerlijk zijn. De meeste mensen in Nederland hebben van AI gehoord. Veel werknemers gebruiken het zelfs al, soms zonder dat de baas het weet. Een mail schrijven met ChatGPT, een offerte aanvullen met AI of klantdata analyseren met slimme software: het gebeurt vaker dan je denkt. Dus als je hoort dat er regels aankomen voor het gebruik van AI, dan is het tijd om als mkb’er aan de slag te gaan.
Inhoudsopgave
Hoeveel AI wordt er eigenlijk al gebruikt?
Volgens recent onderzoek van het CBS (2025) gebruikt ongeveer 19% van de Nederlandse bedrijven kunstmatige intelligentie. Grotere bedrijven lopen daarin voorop, vooral in de ICT- en zakelijke dienstverlening. Ongeveer 29% van de bedrijven overweegt AI te gebruiken. De meeste mkb-bedrijven bevinden zich dus nog in de verkennende fase, vaak zonder duidelijk beleid of vastgelegde afspraken. Dat percentage ligt lager dan eerdere schattingen, zoals de Exact MKB Barometer 2025, die meldde dat één op de drie bedrijven AI inzet. Hoe dan ook, de trend is duidelijk: AI vindt snel zijn weg naar het mkb, maar de voorbereiding blijft achter.
Kort gezegd: AI is al overal, maar de spelregels ontbreken nog bij de meeste bedrijven.
Wat is de AI Act en waarom telt het voor mkb
De AI Act is geen ver-van-je-bed show meer. Vanaf augustus 2026 gelden de eerste verplichtingen voor bedrijven die AI gebruiken. Dat raakt ook mkb’ers. Niet omdat ze met robots werken, maar omdat veel tools die je dagelijks gebruikt, zoals HR-software, chatbots en facturatiesystemen, AI bevatten. En dat betekent vastleggen, onderbouwen en toezicht houden.
De Europese AI Act is de eerste wet ter wereld die regels stelt aan het gebruik van kunstmatige intelligentie. Het idee is dat AI veilig, transparant en controleerbaar moet blijven. De wet kijkt niet naar de technologie zelf, maar naar hoe jij die inzet. Gebruik je AI bij sollicitaties, kredietbeoordeling of klantselectie? Dan val je onder de zogeheten ‘hoog-risico’ toepassingen.
Ook als je alleen een AI-chatbot gebruikt of teksten laat genereren met AI, gelden regels. Je moet laten zien dát je AI inzet en hoe. Die transparantieplicht geldt al vanaf 2025.
Kort gezegd: de AI Act draait om verantwoordelijkheid. Niet om innovatie afremmen, maar om grip te houden op wat slimme software doet in jouw bedrijf.
Wat je als mkb’er moet vastleggen
Veel mkb-bedrijven gebruiken AI zonder dat ze het doorhebben. Denk aan processen die deels automatisch verlopen of waar software zelf keuzes maakt. Het risico is dat je niet meer weet welke beslissingen door AI worden genomen. Daarom verplicht de AI Act dat bedrijven vastleggen:
- Waar AI wordt gebruikt per proces of systeem.
- Welke data worden verwerkt en hoe die beveiligd zijn.
- Wie verantwoordelijk is voor toezicht en foutafhandeling.
- Wat de menselijke rol is en wie mag ingrijpen als AI iets fout doet.
- Hoe je mensen informeert als AI wordt ingezet, bijvoorbeeld bij klanten of sollicitanten.
Dat hoeft geen boekwerk te zijn. Een overzicht in je administratie, vergelijkbaar met een verwerkingsregister bij de AVG, is vaak genoeg. Belangrijk is dat het actueel is en dat je kunt aantonen dat je erover hebt nagedacht. En voor wie van efficiëntie houdt: laat AI gerust helpen bij het opstellen van dat overzicht, zolang jij degene bent die de cijfers blijft begrijpen én de knoppen bedient.
De planning: niet wachten tot 2026
De AI Act wordt stap voor stap ingevoerd. Vanaf augustus 2025 gelden transparantie-eisen voor generatieve AI. Een jaar later volgen de regels voor hoog-risico-systemen. Dat lijkt ver weg, maar veel verplichtingen vragen voorbereidingstijd.
Begin dit jaar nog met drie stappen:
- Inventariseren
Breng in kaart waar AI in je organisatie aanwezig is. Dat kan in je boekhouding zijn, je CRM, HR of zelfs in je website. - Beleid schrijven
Stel vast waarvoor je AI inzet en wie daar verantwoordelijk voor is. Noteer ook wat je níet met AI doet. - Transparantie regelen
Laat klanten of medewerkers weten wanneer ze met AI te maken hebben. Dat kan een simpele melding zijn bij een chatbot of formulier.
Waarom dit nú belangrijk is
De wet gaat verder dan IT. Ze raakt ook de administratie. Je moet kunnen aantonen dat je beleid hebt, dat je toezicht houdt en dat je data veilig verwerkt. Dat vraagt om structuur in je documentatie, niet om dure software.
Wie nu begint, heeft straks rust. Je voorkomt paniek op het moment dat leveranciers, klanten of de Belastingdienst vragen: ‘Gebruik jij AI, en hoe borg je dat?’
De rol van CijferAdvies
Wij helpen ondernemers al met hun administratieve basis. Daar past dit perfect bij. Want een goed bijgehouden administratie is niet alleen handig voor de fiscus, maar ook voor je AI-dossier. We helpen je vast te leggen wat nodig is, hoe je processen borgt en hoe je verantwoord digitaliseert. Voor technische of juridische diepgang werken we samen met specialisten uit ons netwerk.
En daarna?
De AI Act is het begin. Als je de basis goed vastlegt, kun je daarna verantwoord doorgroeien. Slimmer werken met data, zonder risico’s te negeren. Zo maak je van digitalisering geen bedreiging, maar een bouwsteen voor groei.