Ben jij ondernemer en zoek je naar manieren om samen sterker te staan? Misschien door gezamenlijk in te kopen, grotere opdrachten binnen te halen, of je marketing samen te organiseren? Dan is een coöperatie wellicht precies wat je zoekt. Samenwerken in een coöperatie geeft je toegang tot voordelen die je als individuele ondernemer vaak mist. In dit artikel ontdek je wat een coöperatie is, hoe je er een opricht en hoe het jouw onderneming kan helpen groeien.
Wat is een coöperatie eigenlijk?
Een coöperatie is een groep ondernemers die samenwerken om gezamenlijke doelen te bereiken. Denk aan samen inkopen, kosten delen of grotere opdrachten binnenhalen. Zzp’ers werken steeds vaker samen in een coöperatie om elkaar te versterken en samen klussen aan te nemen. Stel je een groep freelancers voor die samenwerken onder één naam om grotere projecten voor klanten uit te voeren. Zo combineer je de flexibiliteit van zelfstandig ondernemen met de slagkracht van een groter bedrijf. Een coöperatie lijkt op een mix van een vereniging en een bv: het heeft leden zoals een vereniging, maar mag ook winst uitkeren zoals een bv.
Een coöperatie is een rechtspersoon. Dit betekent dat de coöperatie zelfstandig eigenaar kan zijn van goederen, personeel kan aannemen en zelf risico draagt voor de onderneming. De belangrijkste beslissingen worden genomen door de leden, zoals het benoemen of ontslaan van het bestuur. Het bestuur is verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken en bestaat meestal uit leden van de coöperatie zelf.
Ondernemerscoöperatie: samenwerken als zzp’er
Een ondernemerscoöperatie is een veelvoorkomende vorm waarin zzp’ers samenwerken. Het grote voordeel hiervan is dat klanten zaken doen met een bedrijf in plaats van met losse zelfstandigen. Hierdoor kunnen de leden van de coöperatie grotere opdrachten binnenhalen en zelfs meedoen aan aanbestedingen die anders niet mogelijk zouden zijn. Samenwerken in een coöperatie kan een fijne manier zijn om als zzp’er samen te werken. Eén of meerdere leden voeren de werkzaamheden uit namens de hele groep.
De coöperatie betaalt de leden als zelfstandige ondernemers. De klant heeft een contract met de coöperatie, die ook de factuur verstuurt, vaak met een eigen winstmarge. Aan het eind van het jaar verdelen de leden de winst van de coöperatie.
Hoe richt je een coöperatie op? Stap-voor-stap uitleg
Wil je gaan samenwerken in een coöperatie? Hiervoor moet je een coöperatie oprichten en de samenwerking vastleggen. Je hebt ook minimaal twee leden nodig. Samen ga je naar de notaris, die een oprichtingsakte opstelt en de statuten van de coöperatie vastlegt. In de statuten staan onder andere:
- Het doel van de coöperatie
- De activiteiten van de coöperatie
- Wat het bestuur of de directie mag doen
- Hoe nieuwe leden kunnen toetreden
- De aansprakelijkheid van de leden bij opheffing of schulden
Wil je later afspraken veranderen? Dan moet je de statuten opnieuw laten aanpassen door de notaris. Daarom is het vaak slimmer om minder belangrijke afspraken vast te leggen in een huishoudelijk reglement, dat je makkelijker kunt wijzigen.
Na het opstellen van de statuten stuurt de notaris deze door naar de Kamer van Koophandel (KVK), waar de coöperatie wordt ingeschreven in het Handelsregister. Je moet ook de ultimate beneficial owners (UBO’s) inschrijven: dit zijn de mensen die uiteindelijk belang hebben bij de coöperatie, bijvoorbeeld degenen met meer dan 25% economisch belang.
Wat kost het om een coöperatie op te richten?
Het oprichten van een coöperatie via de notaris kost geld, meestal vanaf zo’n 500 euro als het niet te ingewikkeld is. Daarnaast betaal je eenmalig €80,10 voor de inschrijving in het Handelsregister. Wil je later bestuurders wijzigen? Dat kan direct bij de KVK, zonder tussenkomst van een notaris.
Aansprakelijkheid en schulden
De coöperatie is als rechtspersoon in zijn geheel aansprakelijk voor schulden. Het vermogen dat de leden inbrengen valt direct onder deze aansprakelijkheid. Als de coöperatie failliet gaat, zijn de leden niet persoonlijk aansprakelijk, tenzij er sprake is van onbehoorlijk bestuur. In de statuten staat vastgelegd hoe de leden bijdragen aan eventuele schulden bij opheffing of faillissement. Er zijn drie mogelijkheden:
- Uitgesloten aansprakelijkheid (UA): Leden zijn niet aansprakelijk voor tekorten of schulden.
- Beperkt aansprakelijkheid (BA): Leden zijn tot een bepaald bedrag aansprakelijk.
- Wettelijk aansprakelijkheid (WA): Leden zijn elk voor een gelijk deel aansprakelijk.
Persoonlijke aansprakelijkheid kan ontstaan als blijkt dat de coöperatie niet goed is bestuurd, bijvoorbeeld bij betalingsproblemen die niet op tijd aan de Belastingdienst zijn gemeld.
Het is vaak niet verstandig om alleen voor een coöperatie te kiezen om persoonlijke aansprakelijkheid te voorkomen. De kosten, formaliteiten en mogelijk hogere belastingheffing wegen daar niet altijd tegenop. Risico’s kun je vaak beter afdekken met een aansprakelijkheidsverzekering of door goede leverings- en betalingsvoorwaarden op te stellen.
Belastingen
Na inschrijving bij de KVK krijg je automatisch bericht van de Belastingdienst. Als de coöperatie btw-plichtig is, ontvang je een btw-identificatienummer (btw-id). De coöperatie kan vervolgens per kwartaal of per maand aangifte doen.
De winst van de coöperatie bestaat uit twee delen: de winst van de coöperatie zelf en de zogeheten verlengstukwinst, die aan de leden wordt uitgekeerd. De coöperatie zelf betaalt vennootschapsbelasting (VPB) over haar winst. De verlengstukwinst wordt door de leden zelf aangegeven in de inkomstenbelasting, tenzij het lid een bv is: in dat geval betaalt de coöperatie VPB over dat deel van de winst.
Inkomstenbelasting voor leden
Als directeur van de coöperatie ben je werknemer als je daarnaast ook lid bent en minimaal 5% stemrecht hebt. In dat geval moet je een gebruikelijk loon ontvangen, dat in 2024 minimaal 56.000 euro per jaar bedraagt. Over dit loon betaal je loonbelasting.
Als zzp’er ontvang je als lid van de coöperatie een winstaandeel, dat samen met je overige inkomsten onder de inkomstenbelasting valt. Heb je geen andere opdrachtgevers dan de coöperatie, dan word je door de Belastingdienst mogelijk niet als zelfstandige gezien, maar als werknemer of particulier.
Administratie van de coöperatie
Elke coöperatie moet een administratie bijhouden. Dit betekent dat je een boekhouding moet hebben waarmee je een jaarrekening kunt opstellen. Deze jaarrekening geeft inzicht in de financiële positie van de coöperatie en wordt gebruikt voor de belastingaangiften.
Na afloop van het boekjaar moet je een verkorte balans en uitleg deponeren bij de KVK. Deze stukken zijn openbaar. Voor grotere coöperaties gelden uitgebreidere deponeringsverplichtingen, zoals een uitgebreide balans en een accountantsverklaring.
Personeel in dienst nemen
Een coöperatie kan personeel aannemen. Hiervoor moet je je registreren als werkgever bij de Belastingdienst en loonheffingen en sociale premies afdragen. Vergeet niet het aantal werkzame personen door te geven aan de KVK. Het is alleen niet verplicht om op deze manier te samenwerken in een coöperatie. Je kunt ook als zzp’er samenwerken. Maar er moet wel een bestuur aangewezen zijn.
Coöperatie aanpassen of beëindigen
Soms kan het financieel of organisatorisch aantrekkelijker zijn om de coöperatie om te zetten naar een andere rechtsvorm. Dit kan bijvoorbeeld door belastingvoordelen of een gebrek aan leden. Dit soort veranderingen hebben vaak juridische en fiscale gevolgen, dus het is verstandig om hierover met een notaris of accountant te praten.
Als er schulden zijn bij beëindiging van de coöperatie, moet je goed kijken naar de gemaakte afspraken om te bepalen hoe deze schulden worden verrekend.
Ontbinden van de coöperatie
Bij beëindiging van de samenwerking in de coöperatie kun je proberen tot een akkoord te komen met schuldeisers. Lukt dat niet, dan moet je de coöperatie ontbinden met een officieel besluit van de ledenvergadering.
Let op dat het beëindigen van de coöperatie gevolgen kan hebben voor zaken zoals vergunningen, financiering en verzekeringen. Controleer goed wat je moet regelen bij de betreffende (financiële) instellingen.
Welke rechtsvorm past bij jou?
Wil je weten welke rechtsvorm het beste bij jou past? Ontdek het met de keuzehulp rechtsvormen. Je krijgt persoonlijk advies en begeleiding bij het maken van deze keuze. Onze CijferAdviseurs staan klaar om je te helpen bij elke stap. Neem vandaag nog contact met ons op en ontdek hoe wij je verder kunnen helpen.